Zmiany w kodeksie spółek handlowych, które weszły w życie 13 października 2022 r., dotyczą wielu obszarów funkcjonowania spółek. Część z nich wpływa na pozycję osób pełniących funkcje w spółkach i ma związek z regulacjami karnoprawnymi.
Wyłączenie możliwości pełnienia funkcji w spółkach
Istotne zmiany w tym zakresie są związane z nadaniem nowego brzmienia przepisowi art. 18 par. 2 kodeksu spółek handlowych. Przed nowelizacją przewidywał on, że nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII kodeksu karnego oraz w art. 587, art. 590 i art. 591 ksh.
Na skutek zmiany legislacyjnej lista czynów, których sprawcy nie mogą pełnić wymienionych funkcji, została rozszerzona o czyny z art. 228-231 kodeksu karnego oraz z art. 587(1) i art. 587(2) kodeksu spółek handlowych. Pierwsza grupa wymienionych przepisów obejmuje czyny o charakterze korupcyjnym oraz nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego.
Z kolei dodane do ksh w wyniku ostatniej nowelizacji art. 587(1) i art. 587(2) penalizują czyny polegające na niewykonaniu obowiązków związanych z przekazywaniem informacji i dokumentów radzie nadzorczej i doradcy rady nadzorczej. Pierwszy z tych przepisów przewiduje karalność zachowania polegającego na nieprzekazywaniu wbrew obowiązkom wynikającym z art. 219 par. 4 i 4(1), art. 300(71) par. 1-2, art. 300(76) par. 5 albo art. 382 par. 4 i 5 ksh informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w terminie lub przekazywaniu ich niezgodne ze stanem faktycznym, lub zatajaniu danych wpływających w istotny sposób na treść tych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień. Z kolei w art. 587(2) ksh przewidziano odpowiedzialność karną za doprowadzenie do tego, że zarząd nie zapewnia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów, nie udziela mu żądanych informacji, przekazuje je niezgodne ze stanem faktycznym, lub zataja dane wpływające w istotny sposób na treść tych informacji lub dokumentów.
Nowe zasady odpowiedzialności karnej członków organów spółek
Powyższe zmiany wpływają na zwiększenie znaczenia staranności, której powinni dochowywać członkowie organów spółek, by uniknąć odpowiedzialności karnej za nieprawidłowości przy wykonywaniu swoich obowiązków.
W tym kontekście należy dodać, że w wyniku nowelizacji ksh doprecyzowano kryteria należytej staranności członka zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej oraz likwidatorów.
Zgodnie ze znowelizowanym art. 293 par. 3 i art. 483 par. 3 ksh osoba taka nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny (tzw. business judgment rule). Reguła ta jak się wydaje może również stanowić podstawę oceny działań osoby pełniącej funkcję w spółce z punktu widzenia odpowiedzialności karnej.
Podstawa prawna:
- ustawa z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 807 ze zm.)
- art. 18, art. 293 par. 3, art. 483 par. 3, art. 587(1) i art. 587(2) ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1467 ze zm.)