Z restrukturyzacji nie może skorzystać dłużnik nieposiadający tzw. zdolności restrukturyzacyjnej, który nie znalazł się w stanie niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością. Poza tym postępowanie restrukturyzacyjne nigdy nie może prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli.
Restrukturyzacja to jeden z najlepszych sposobów na oddłużenie firmy. Jednak nie oznacza to, że po postępowanie restrukturyzacyjne można sięgnąć w dowolnym momencie. Wszystko zależy od spełnienia przesłanek wynikających z Prawa restrukturyzacyjnego. Kiedy więc nie można skorzystać z restrukturyzacji? Okazuje się, że jest to jedno z najważniejszych pytań, jakie powinni sobie postawić zadłużeni przedsiębiorcy, poszukujący sposobu rozwiązania swoich problemów.
Postępowanie dla posiadających zdolność restrukturyzacyjną
Z postępowania restrukturyzacyjnego mogą skorzystać tylko te podmioty – osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne posiadające tylko zdolność prawną – które posiadają zdolność restrukturyzacyjną, czyli prawo do bycia podmiotem jednej z czterej procedur uregulowanych w Prawie restrukturyzacyjnym. Zdolność restrukturyzacyjną, zgodnie z art. 4 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, posiadają:
- przedsiębiorcy;
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej;
- wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
- wspólnicy spółki partnerskiej.
Osoby lub podmioty niemieszczące się w tym katalogu nie mogą skorzystać z postępowania restrukturyzacyjnego.Ponadto restrukturyzacja jest niedostępna m.in. dla:
- Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego;
- banków krajowych;
- oddziałów banków zagranicznych;
- spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;
- funduszy inwestycyjnych.
Niewypłacalność lub zagrożenie niewypłacalnością
Możliwość sięgnięcia po restrukturyzację otwiera się przed dłużnikiem posiadającym zdolność restrukturyzacyjną tylko wtedy, gdy znajdzie się on w stanie niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością. Pierwszy z tych terminów definiuje Prawo upadłościowe. Dłużnik staje się niewypłacalny, gdy utraci możliwość wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Natomiast dłużnik zagrożony niewypłacalnością, stosownie do art. 6 ust. 3 Prawa restrukturyzacyjnego, to taki, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.
Dlatego z postępowania restrukturyzacyjnego nie może skorzystać każdy dłużnik posiadający zdolność restrukturyzacyjną w wybranym przez siebie momencie. Musi on albo już być niewypłacalny, albo w stanie finansowym wskazującym na to, że niedługo stanie się niewypłacalnym. Pozwala to na pewną elastyczność, gdyż właściwie zawsze poważne problemy z finansami firmy stwarzają ryzyko niewypłacalności.
Zakaz pokrzywdzenia wierzycieli
Poszukując odpowiedzi na pytanie, kiedy nie można skorzystać z restrukturyzacji, należy pamiętać, że efektem tej procedury nigdy nie może być pokrzywdzenie wierzycieli. Art. 8 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego jednoznacznie zabrania otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, gdyby jego skutkiem było pokrzywdzenie wierzycieli. Niedopuszczalne jest również przyjęcie układu prowadzącego do pokrzywdzenia wierzycieli. Co oznacza ten zakaz?
„Pokrzywdzenie wierzycieli” na gruncie spraw restrukturyzacyjnych bywa różnie rozumiane. Najczęściej rozumie się je jako rażącą dysproporcję pomiędzy poziomem zaspokojenia roszczeń wierzycieli, które jest możliwe w ramach postepowania restrukturyzacyjnego (czyli w drodze wykonania układu) a zaspokojeniem, jakie wierzyciele mogliby uzyskać poprzez egzekucję na zasadach ogólnych lub po ogłoszeniu upadłości dłużnika. Kwestia ta powinna być rozstrzygana w ramach konkretnego postępowania restrukturyzacyjnego. Jednak o zakazie pokrzywdzenia wierzycieli poprzez restrukturyzację warto pamiętać nie tylko inicjując to postepowanie, ale również przygotowując i składając propozycje układowe. W przeciwnym razie wysiłek włożony w restrukturyzację może pójść na marne.
Podstawa prawna:
- art. 4 ust. 1, art. 6 ust. 3 i art. 8 ust. 1 ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2309 ze zm.)