Ministerstwo Zdrowia opublikowało projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie zakresu danych medycznych przekazywanych do Systemu Informacji Medycznej (SIM). W myśl projektowanych przepisów każdy podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, który poweźmie wiadomość o ciąży pacjentki, będzie obowiązany zgłosić tę informację w SIM. Sprawozdawczość stanie się obowiązkowa od dnia 1 lipca 2022 r.
Projekt nowelizacji posiada fundamentalne wady.
Przede wszystkim projektowane przepisy powinny zostać wprowadzone ustawą, nie zaś rozporządzeniem. Zgodnie bowiem z art. 51 ust. 1 i 2 Konstytucji RP nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. Władze publiczne nie mogą natomiast pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Tymczasem ujawnienie przez pacjentkę danych dotyczących jej ciąży odbywa się w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Dalsze wykorzystanie tych informacji w celu niezwiązanym bezpośrednio z opieką medyczną, jakim jest gromadzenie danych w SIM, powinno mieć swoje wyraźne źródło w przepisach ustawowych.
Zgodnie z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych (RODO) dane dotyczące zdrowia mogą być przetwarzane wyłącznie w ściśle określonych okolicznościach, w szczególności wtedy, gdy jest to konieczne do „zapewnienia opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego, leczenia” (art. 9 ust. 2 lit. h RODO). Nadto przetwarzanie to jest możliwe wyłącznie wtedy, jeżeli dostęp do danych dotyczących zdrowia odbywa się przez – lub na odpowiedzialność – pracownika podlegającego obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej (art. 9 ust. 3 RODO). Prowadzenie rejestru ciąż nie ma zatem uzasadnienia w zapewnieniu opieki medycznej ani leczenia. Jeśli takie twierdzenia się pojawiają, to jest to argumentacja mocno naciągana, a zakres przetwarzanych w ten sposób danych odbywa się z naruszeniem zasady proporcjonalności.
Związek z penalizacją zachowań związanych z ciążą?
Co więcej, przetwarzanie w SIM informacji dotyczących ciąży zdaje się mieć związek z ostatnimi zmianami w prawie polskim w kontekście penalizacji niektórych zachowań związanych z ciążą. Prowadzenie rejestru ciąż stanowi bowiem istotne ułatwienie w pozyskiwaniu danych przez prokuraturę i sądy, które mogłyby występować do Ministra Zdrowia lub Centrum eZdrowia np. o udostępnienie zgromadzonych w SIM danych.
Edyta Wasilewska